Nostalgia : KALAH KARO ANAK

 Munarti, bocah kelas V SD Karangsari 43 ndhesel-ndhesel maring biyunge. Sing dedheseli nyureng weruh polaeh anake sing nganeh-anehi.

“Mengonoh lah Nar! Ndhesel-dhesel ana apa si?”

“Biyunge agi seneng apa?”

“Iya lah, agi seneng. Ana apa si?”

“Ya gageyan mengko malem minggu inyong degawa maring ABC tuku klambi.”

“Helaaah Nar, Naar .... apa hubungane klambi karo seneng si?”

“Lhoooo... jere miki biyunge ngomong agi seneng. Kuwe kan artine dhuwite biyunge agi mrewel.”

“Ealaah...... mrewel irungmu mbokan!”

“Dhuwite akeh apa ora yung?”

“Ya ana lah.”

“Pirang atus ewu?”

“Rong atus!”

“Lah kuwe sing pitung puluh lima nggo inyong ya Yung, soale inyong kepengin banget kaos gambar Hello Kitty sing agi salto. Kae, kaya duweke si Nani.”

“Ya mengko agi badan. Wong puasane ben urung teka!”

“Hayoooooo..... biyunge kelalen ya?”

“Kelalen apa si?”

“Kan minggu wingi inyong seminggu med nyaur puasa taun wingi. Lah mbokan ari bar puasa kuwe ya kudu badan, kudu tuku klambi anyar, desembelehaken pitik, seplesiraken!”

“Hadhuuuh tobat Naaar, Naaaar! Kuwe sapa sing mulang kaya kuwe?”

“Inyong ngerti dhewek!”

“Dudu bapane ko sing mulang?”

Agi padha omong-omongan, bapane Narti teka njagang motor nang iringan umah. Sing agi padha nang mbale meneng sedhela. Bareng wong lanang kuwe wis pedhek njuran takon:

“Koh nyebut bapane bapane ana apa si? Padha nggrendhengi wong tuwa! Dosa lho!”

“Ooo kiye si Narti njaluk detukokaken klambi anyar.”

“Lho? Kan urung badan?”

“Justru kuwe bapane, ujarku mau malah rika sing mulang.”

“Mulang apa?”

“Mulang kuwe, yen bar puasa nyaur taun wingi, angger wis lunas njuran merayakan badan. Ya kudu degawekaken kupat, denggawekaken opor ayam, karo kuwe mau, klambi anyar!”

“Useeee.......  ya ora mungkin lah inyong sing maraih ora bener. Iya mbokan? Jajal, mangsa anger inying sing maraih, malah inyong sing bonjrot dhewek. Iya toli?”

“Hahaaa! Iya kuwe ... bener... bener ... rika bakal bonjrot dhewek!”

Tapi akhire bapane Narti setuju nukokaken klambi anyar maring anake sing wis nutugaken puasa taun wingi. Sing desemayani jingkalk-jingklak ora karuhan senenge. Wong tuwane padha seneng weruh anake seneng. Bubar kuwe bocaeh junun dolan.

Weruh anake wis lunga, sing lanang medheki bojone.

“Mih, jan-jane inyong isin maring Narti lhooo.....”

“Isin nangapa si?”

“Narti.... puasane wis lunas, lah inyong?????”

“Rika urung lunas?”

“Lha kuweeeee..................”

Bojone gur teyeng plenggongan ora ngira jebul sing lanang conggresan pisan. ***

Diks – Blakakisut

(17) TANDHON EMAS IRIAN )*

Tahun 1984 inyong nduwe kanca kuliah – sekelas - nang IKIP Semarang , jenenge Sugiyanta. Bocah asli Karawang Jawa Barat. Ora denyana-nyana taun aganu , pas 2004 ketemu pas padadene penataran nang Bandung , Jawa Barat . Hihi, padha dene nduwe gaweyan ngecebres nang ngarep kelas dadi guru. Ealah, jan pol senenge ketemu kanca lawas, sesama tilas murid nang padhepokan Bethara Guru (istilahe Mas Zain Galih)– mangsude IKIP - .  

Bayangaken , rong puluh taun kepungkur. Ndilalah ya padha-padha ora pangling. Mergane pancen raine inyong karo Sugiyanta kuwe klebu ora kethukulan kumis utawa jenggot, dadi gambare tetep ajeg . Ajeg ala! Haha! Ala ningen ora manglingi.

“Ko mulang nang Krawang? Bali ngasal ya?” omonge inyong nggenahaken.

“Iya bali ngasal, ningen urung suwe koh! Nembe telung taunan. Maune kan inyong deangkat mulang adoh banget…..”

“Nang ngendi kuwe?”

“Nang Sorong! Irian !”

“Wuah! Pantesan ketularan ireng!”

“Hus! Ireng kiye kan gawan bayi!”

“Hahaaa….! Ningen enak ndean ya mulang nang ngkana? Bebas ora nganggo klambi, gur nganggo koteka, slongsongan oyong garing!” omonge inyong karo kekel.

“Gusut mbokan! Gye, seala-alane guru kaya inyong ya nganggo klambi lah!”

“Ooooo tek arani melu-melu kaum pedalaman sing tegin nganggo koteka….”

“Henteu daek ngiluan nu kitu uing mah! Mun teu kapaksa-kapaksa teuing mah! Kapaksa soteh mun aya nu gareulis ! Hahaa!” omonge Sugiyanta metu basa Sundane.

“Gye, apa bener Irian kuwe sugih mas-masan ?” takone inyong

“ Uh tek omongi ya, pancen bener ! Inyong baen pengalaman meh mben dina mangkat mulang nang sekolahan madan pinggiran, ngibarate ora tau mulang.”

“Mangkat mulang ningen ora tau mulang?”

“Iya! Lah kepriben si golehe garep mulang wong muride padha ora nana!”

“Ora mlebu apa minggat?”

“Ya darani mingat ya ora, ningen padha kungkum nang kali. Meh saben dina kuwe….”

“Deneng kungkum kaya garep desunati baen! Lah kuwe kungkum padha ngapa?”

“Padha ndhulang emas. Ngarah pasir emas. Memang sing jeneng kali nang Irian kuwe akeh banget sing pasire ngandhung serbuk emas. Kuwe tegese bumi irian bancen gudhange emas. Mulane wiwit jaman molai reformasi kan Pak Amin Rais selalu ngelingaken prekara Freeport. Aja nganti kandhungan alam sing pengaji gedhe ora mekakat kuwe malah deeksploitasi wong manca .”

“Oooo lha dalaahhh….. mulane wong-wong manca padha katrem ndhekem nang Irian ya? Eh, gye ngomong-ngomong kenang apa ko bali maring Jawa?”

“Ora betah! Budayane beda banget, angel depeloni. Beda angger budaya Jawa karo Sunda, meh padha. Sing beda gur bahasane. Liyane nang kahanan pedinan padha baen. Nang Sunda akeh wong ndesa petan renteng-renteng, nang Jawa ya padha baen. Nang Sunda kerep ana sing seneng rubung-rubung ngariung, nang Jawa ya tegin ana modhel dopokan mbirengan. Iya toli?”

“Selama kuwe ko olih emas pirang kilo ?”

“Ha gusut! Inyong ora tlaten ndhulang emas kaya wong-wong pribumi ngkana!”

“Lho kan malah olih nganah-ngeneh. Emas olih, gaji olih!”

“Gaji buta! Hahaaaaa!”

Kemutan dhong inyong ketemu karo Sugiyanta crita bab emas nang Irian, inyong sekiye gur melu gadheg-gedheg. Plekara emas sing dikuwasani PT Freeport bali gawe geger. Seuntara kuwe, sekiye, penjenengane bapak Amin Rais tegin tetep konsisten pandhangane tentang Freeport. Inyong tau weruh ngendikane Pak Amin Rais nang TV : Plekara Freeport kudu terus demencungulaken. Lan aku sing bakal tetep manas-manasi, ngipas-ngipasi ! Angger ora kaya kuwe mengko plekara Freport bakal mlempem, ilang. ***

                                                                                          

 )*

1) Salam buat Kang Sugiyanta.

2) Tulisan ini pernah dimuat di Majalah Djaka Lodang Yogyakarta , Maret 2004.

( Kebetulan saya menjadi penulis tetap di majalah ini  1990 - 2017 , 

2017 menyatakan pensiun dari dunia tulis menulis , 

mundur dari majalah ini dengan surat pengunduran diri )

826

26

(16) UMPETAN NANG LONGAN, SRENGENGE DEPANGAN GRAHA

 

Dina Slasa sore Kang Sakri karo Munah, bojone tilik ramane meng Mrenek. Anake lanang sing tegin cilik, Joni, seneng banget ketemu kakine. Apa baen sasat desembadani. Kepengin dolanan ciblon nang kali, deterna. Kepengin ngarah walang, dekancani malah dearahaken mbirengan. Kepengin jithungan, denggoletaken batir. Kepengin jajan, detukokaken. Ya maklum baen, putu pertama.

Mbengi kuwe kabeh kumpul. Golehe padha gendhu-gendhu rasa ngenani niyat ngesuk-esuk garep sholat gerhana.

“Ngesuk mangkat jam setengah pitu! Joni melu bapane!” omonge Kang Sakri karo nunjuk Joni. Bocah cilik kuwe ngguyu.

“Melu maring ngendi bapane?”

“Sholat gerhana meng langgare eyang Mochayat.”

“Emoh lah, bocah cilik toli ora olih sholat, mbrisiki!” omonge Joni karo lunjak-lunjak. Wong tuwane karo kakine gur teyeng gedheg-gedheg thok. Ningen uga mikir, sapa sing kira-kira cokan nyrengeni bocah kuwe koh njur omongane napel nang pikirane.

***

Esuk-esuk kabeh wis padha adus. Angkahe garep padha melu slolat kusuf nang langgar. Kang Sakri karo bojone wis siyap. Ningen bareng ngerti anake ora keton, lelorone njuran padha nggoleti. Tekan iringan ngumah, jebul si Joni agi dolanan bareng kakine.

“Lhooo…. Jon, mayuh mangkat!”

“Emoh laaah!”

“Deneng emoh? Kenang apa si?” takone bapane Joni.

“Sunah ikih!”

“Sunah? Sapa sing ngomong?”

“Kakine!”

Wong loro plenggongan bareng krungu wangsulane anake sing thok-melong ora tedheng aling-aling. Krungu kaya kuwe kakine Joni malah ngguyu nggeglek.

“Bapane mboten pangkat napa?” takone Kang Sakri maring bapane.

“Ora mangkat ora papa mbokan? Wong sunah ikih!”

“Lha pripun si? Sunah-sunaha nika nggih ngge lumangyanan ngumpulaken pahala!”

“Ya etung-etung ngancani Joni laah. Iya kan Jon?”

“Betul kek!” omonge Joni.

Weruh respone bapane kaya kuwe, Kang Sakri gur gedheg-gedheg. Dheweke nylinguk meng bojone. Sing declinguk gur menjep. Lelorone njuran mangkat meng langgar seperlu berjamaah sholat kusuf . Grundelan? Mesthi bae grundelan, kudune kakine ngajari sing bener maring putune, kiye malah maraih ora bener.

Wetara jam wolunan shalat gerhana wis bubar. Wong loro padha bali. Bareng tekan latar weruh kakine Joni agi ijen klepas-klepus rokok. Weruh wong loro teka njuran takon basa-basi.

“Wis rampung apa?”

“Empun. Lah deneng si bapake kiyambekan? Joni teng pundi?”

“Umpetan.”

“Kenging napa si?”

“Kan srengenge depangan graha!”

“Oalaaah …. Bapake, bapake! Niki empun jaman modern, empun mboten enteh graha, mboten enten raseksa.”

Seuntara kuwe biyunge Joni mlebu ngumah nggoleti anake. Karo undang-undang wong wadon kuwe milang-miling.

“Jono nang endi ko? Grahane wis lunga!”

“Inyong nang kene Yuuuung ….. “

Bereng keprungu swara sekang longan, bojone Kang Sakri gageyan mengonoh. Bocah cilik sing agi ndhekem keweden kuwe njuran ditokaken sekang longan ranjang. Mantune kakine Joni gur teyeng gedheg-gedheg. Ujare maune mertuwane kuwe gur wegah sholat sunah, ningen jebulane malah lewih parah: maraih putune ngumpet nalika ana srengenge depangan graha! ***

Diks – Blakakisut

781

 

 

(15) PAMAN DURYAT GIGAL

 

Paman Duryat wis diabani bojone, Bibi Tami, yen ngarepaken mangsan udan kudu mbeberes gendheng. Ningen si paman leha-leha baen. Sing kaya kuwe njalari si bibi madan sebel.

“Inyong garep menggone Kaki Santarip!” omonge si bibi.

“Weleh! Garep ngapa?” takone si paman karo njenggirat.

“Garep ngapa? Genahan gendheng pawon kae mlompong koh!”

“Mendi ana mlompong! Wong tegin mlimping koh!”

“Ora urus! Arep mlompong, arep mlimping sing penting gendheng kudu dedandani.”

“Ongkose pira maring si kaki kuwe?”

“Seket ewu laaah!”

“Wualah! Larang temen si! Gur mbeneraken gendheng bocor baen kenang ora detandangi dhewek! Ngeneh dhuwit sing seket nggo inyong baen! Nggo tuku rokok!”

“Oalah…. Oalaaaah…… ora petha temen si? Wong ndandani umaeh dhewek koh njaluk debayar maring bojone!”

Sidane karo madan bada-budi si bibi ngulungaken dhuwit sepuluh ewu. Si paman ngowoh weruh dhuwit sepuluh ewu.

“Deneng gur sepuluh ewu?”

“Jere nggo tuku rokok!”

“Seket ewu!”

“Temenan kuwe?” omonge si bibi nantang.

“Temenan laaah!”

“Tapi awas ya….. mengko mbengi angger rika ngejek kekepan karo inyong, kudu mbayar rong atus ewu ….. saben ngekep! Murah koh!”

“Busyeeeeeettttttt!!!!!”

Sidane si paman ora njaluk bayaran. Kluntrung-kluntrung wong lanang kuwe maring nggone Pak Mandor, tanggane, seperlu nyilih andha. Bubar kuwe nggoleti gendheng sing madan bener nggo nyulihi sing mlorod utawa malah mbokan ana sing pecah.

Klethak-klethek ngrungokaken sing munggah payon. Kresek-kresek, brak-brak-bruk, gedubrag! Klonthang.

“Aja debalang-balangaken Kaaang! Eman-eman!” si bibi sekang njero.

“Ora ana sing debalangaken!”

“Lhooooo………….???? Rika wis medhun Kang?” omonge si bibi karo mlaku metu sekang pawon maring panggonane si paman nyawara.

Bareng tekan njaba, si bibi kaget banget senajan ora ngosi kejengkang ngathang-athang. Matane mlolo weruh sing lanang agi turonan nang lemah.

“Lah agi ngapa rika si?”

“Hadhuuuhhh …… inyong tiba Mi!”

“Tiba??? Dadi kae mau sing kemlonthang gedubrag-gedhubrug kuwe rika sing gigal?”

“Hadhuuuh …. iyaaa…. mageh inyong tulungi …. Lengenku kesleo… dhengkule dhadhas!”

Sidane sore kuwe si paman degawa maring dokter. Saran dokter malah kudu meng klinik rontgen (ronsen) mbok ana sing apa-apa. Wekasane ya deturuti bae sarane dokter.

Maring dokter entong pitung puluh ewu, maring klinik rontgen satus ewu. Senajan madan nyalahaken, ningen bibi Tami ora tega nyalahaken sing lanang, senajan critane sing lanang garep ngirit dhuwit seket ewu, nandangi ndhewek munggah gendheng malah gigal. ***

Diks - Blakakisut

(14) WONG METENG NGETOKAKEN WEDHUS

 

Mbengi kuwe Joni mangkat rondha nang pos kamling. Tekan ngkono sing wis ana wong telu, Paman Jogol, Pak Gapret karo Paman Munaryo. Bareng tekan ngonoh si Joni ngesok bungkusan kresek.

“Niki saking bapane ….. mboten saged rondha, mergane sumeng!”

“Lah kuwe nggawa apa?” takone Paman Jigol.

“Tales godhog. Terose ngge lawuh medang.”

“Ooooo ya apik kuwe, kebeneran sing ngeteri termos wis teka mau kuwe. Gye, bapamu kuwe sumeng apa si?”

“Duka nggih …. Ning nyekethem weteng mawon.”

“Kencot kuwe!” cluluke Pak Gapret karo njimot tales.

“Hus! Ngawur baen njenengan. Gye, Jon, wingenane nini Simprah kan lara mangan roti mari …… “

“Deneng mandi temen niku?” omonge Joni lugu.

“Jamane inyong kiye sing sekiye kaplak-kaplak, gemiyen akeh sing aneh-aneh lho. Beda karo jaman sekiye, apa-apa serba modern. Ora ana sing aneh …..”

“Gemiyen nang RT ngkene heboooh ….. tanggaku akeh sing mangan iwak mati!”

“Wualaaahhh…..!” Joni gedheg-gedheg.

“Ari wis mati delangkahi kucing urip!” cluluke Paman Munaryo.

“Wualaah!!!!!” Joni njundhal.

“Memang bener kuwe Man Munar Jon, angger deuncali kucing njuran padha mlayu….”

“Wuiih…. Wuiiih…..”

“Kuwe tanggane Man Munar, lah ari tanggaku mati, eeehhh ….  bareng kayime teka terus njagong!” paman Jigol emoh kalah.

“Wualaaahhhh…… sereeemm…..”

“RT-ne ngkene pancen masyhur temenan. Jajal bayangna Jon, nang RT ngkene kuwe ana wong meteng ngetokaken wedhus lho!”

“Wualaaaahhhhh….. biyuuuh….. biyuuuuuuuuhhhhh……”

“Akeh bocah-bocah wadon sing padha nduwe anak kuwe meteng dhisit ……”

“Waaahh…. jan , bubrah temenan ….. “ grundele Joni.

Merga si Joni gur wualah-wueleh baen, wekasane wong telu padha cekakakan kabeh. Gur si Joni baen sing ndomblong ora ngerti pok buntute. Kayane padha puas pisan nggarapi si Joni.

“Ana maning Jon, nang RT-ne dhewek kuwe, gemiyen Pak Gapret silem, nggawa senthir ora mati lho ….”

“Wualah…. Leres niku Pak?” takone Jono semangat.

“Hahaaa….. ya kerpriben golehe senthire mati? Wong sileme gemiyen, njur golehe nggawa senthire sekiye!”

“Woalaaah……. inyong digathaki kiye ya????? Lah sing mati delangkahi kucing urip?”

“Lha ya mendi ana kucing mati nglangkahi…… “

“Oalaaaahhhh……. Klebu sing kucinge mlayu wau niku? Iwak mati depangani? Ya bener …. Leres niku, mangsa iwak urip depangani ….. eleaahhhh……”

"Ana wong mati kayime teka terus njagongpiwe?"

"Sing njagong kayime!"

"Oalaaah, tek arani sing njagong kuwe sing mati!"

"Haha!"

"Lah ariwong metenge ngetokaken wedhus tah mokal, mesthine ya ngetokaken bayi!" 

“Lah wong meteng ngetokaken wedhus ya ora papa lah, arep ngetokaken ayam, ngetokaken pit ben ora nana sing nglarang mbokan?”

Joni gur teyeng gedheg-gedheg krasa deblithuk entong-entongan. Nah, niyate mengko ngelmu "aneh"kiye garep nggo capean nang sekolahan. Mesthi batire sing bocah jaman sekiye akeh sing urung mudheng guyonan jaman gemiyen ***

Diks - Blakakisut

1432